Ez dugu planeta salbatu behar, mundu hobea, jasangarriagoa eta osasungarriagoa egiteko erantzukizuna dugu – Glasgowko Klimaren Goi Bileraren azterketa

ROGELIO POZO, AZTIko zuzendari orokorra y GUILLEM CHUST, AZTIko Ozeano eta Kostaldeetako Klima Aldaketaren arloko arduraduna

Akordio garrantzitsuak baino itxaropen gehiagorekin Glasgowko Klimaren Goi Bilera egin ondoren, zalantza asko geratzen dira planetak aurre egin behar dien erronka klimatikoei nazioarteko erantzuna nolakoa izango den jakiteko.

Rogelio Pozok eta Guillem Chustek lortutako akordioak aztertu dituzte.

Klimaren Goi Bilerak aldaketa-beharraz kontzientziatzen laguntzen du, baina ez du zehatz-mehatz azaltzen nola egin.

Glasgowko Klimaren Goi Bilerako (COP26) herrialdeen arteko akordioan alarma eta kezka adierazten da giza jarduerek orain arte berotze globaleko 1,1 ° C inguru eragin dituztelako eta inpaktuak eskualde guztietan eragiten ari direlako. Erronka horri aurre egiteko, hamarkada kritiko honetan arintzearen, egokitzearen eta finantzatzearen arloko anbizioa eta ekintza areagotzeko premia azpimarratzen du testuak.

Zehazki, akordioak 196 estatu parte-hartzaileei eskatzen die urtebetean berrikusi ditzatela 2030erako isurketak murrizteko helburuak, planetaren berotze globala industriaurreko mailetatik 1,5ºC-tik 2ºC-ra jaisteko. Testuak onartzen du hori lortzeko beharrezkoa dela 2030erako isurketa globalak % 45 murriztea eta mende erdialderako karbono-neutraltasuna lortzea. Helburu hori lortzeko, aldaketa esanguratsuak egin beharko dira gizartean, pertsonetan, negozioetan eta sistema ekonomikoetan. Aldaketa handiak beren baitan eta interdependentzia handiekin. Horretarako, erronka handiei heldu behar zaie: elikagaiak ekoizteko sistemak eraberritzea eta eraldatzea; gure bizitzak elektrifikatzea; ekoizpen-prozesuak berriro diseinatzea; erregaiak deskarbonizatzea eta karbonoaren kudeaketa eta merkatuak bultzatzea.

Goi-bilerek helburu handi bat betetzen dute: aldaketa-beharraren kontzientziazio globala, baina ez dute zehatz-mehatz jorratzen hori nola egin. Gure bizimodua eraldatzeak, ekoizteko eta kontsumitzeko dugun moduak, kasu askotan oraindik existitzen ez diren edo oso garestiak diren teknologia berriak inplikatzen ditu. Alderdi horiek guztiak funtsezkoak dira, eta ez dira jorratu gailurrean behar duten sakontasunarekin.

Akordioak beharrezkoak dira, baina ez dira nahikoak

Climate Action Tracker (CAT) institutuaren arabera, akordioak beteko balira, ez litzateke nahikoa izango goi-bileraren helburuetara iristeko. LTZk adierazi du, Glasgowko helburuen promesa guztiak betetzen direla onartuta, 2030ean berotegi-efektuko gasen munduko isurketak 1,5 ° C-ko mugara iristeko behar denaren bikoitza izango direla gutxi gorabehera.

Akordioaren arabera, herrialde garatuek konpromisoa hartzen dute urtean 100.000 milioi dolar mobilizatzeko ahalik eta lasterren eta 2025era arte, garapen bidean dauden herrialdeei laguntzeko, arintze eta egokitzapen aldera. Egia esan, urteko kopuru hori 2015ean Parisko Akordioan hitzeman zuten bezala iritsi ez izana deitoratzen du akordioak. Nolanahi ere, ikusi beharko da kapital hori benetan energia-industria berriztagarri bihurtzean ote den, eta espero dezagun teknologia berri horien garapena erregai fosilaren erauzketa baino gehiago kutsatzen duten mineral jakin batzuen lorpenean oinarritzea. Erronka benetan konplexua da. Kontuan izan behar da, gainera, herrialde garatuetako isurketen murrizketaren beste zati handiena ere ez dela erreala, milaka kilometrora dauden herrialdeetatik fabrikatutako eta garraiatutako produktuak erosten ari direlako.

Erronka demografikoak presa areagotu besterik ez du egiten. Biztanleria handitzeak eta pertsona bakoitzak bere bizitzan sortzen duen aztarna ekologikoak klima-aldaketaren gaineko ondorio negatiboak areagotuko dituzte, maila globalean giza garapen iraunkorra eta osasungarria ahalbidetzen duten akordio globalak egiten ez badira. Ikuspegi horrekin egiten ez bada, ez da lortuko herrialde guztiak planeta-erronka batean sartzea.

Klima-erronkei aurre egitea ezinezkoa izango da herritarren inplikaziorik eta zientziaren babesik gabe

Pertsonok epe laburreko arriskuak gehiegi baloratzen ditugu eta epe ertain eta luzeko arriskuak gutxiesten ditugu. Akordioak onartzen du larrialdi klimatikoa eta ahalik eta lasterren jarduteko beharra, arriskuak egiazkoak dira, zientziak ezin du zehatz-mehatz zehaztu zein izango den egoera posibleena, baina kasu guztietan pertsonentzako ondorioak larriak izango dira. Klima-erronkei aurre egiteko zailtasun nagusietako bat, ziur aski, herrialde guztiek adostutakoa betetzea izango da. Alderdi horiei guztiei heltzea ez da erraza, eta lider eraldatzaileak behar ditu, akordio global handiak lortzeko gaitasuna dutenak eta pertsonei egungo bizimodua jasangarria ez dela helarazten dietenak. Bide hori guztia ez da posible izango kontsumitzaileek erosketan produktu jasangarriagoak aukeratzeari eta zientziaren laguntzari lehentasuna eman gabe, berrikuntza eskuragarriak eta ezartzeko errazak ekarriz.

Goi-bilera guztiek aurrerapenak dakartzate, txikiak izan arren. Glasgowko Klimaren goi-bilera ere

Akordioa ez da loteslea herrialde sinatzaileentzat, larrialdi klimatikoa onartzera mugatzen da, eta premiazko neurriak hartzeko besterik ez du eskatzen. Agian horregatik, errealitateak erakusten digu orain arte goi-bilera klimatikoetako nazioarteko hitzarmenek ez dutela lortu CO2 atmosferiko globalaren kontzentrazioaren igoera geldiaraztea. Hala ere, goi-bilera guztiek aurrerapenak dakartzate, nahiz eta txikiak izan, pertsona guztiok aldaketa-beharraz jabetzen gara, eta aldaketak eragiten dira politika publikoetan, finantza-tresnetan, estrategietan eta enpresen inbertsio-lehentasunetan.

Adibide gisa, Euskadin, aste honetan bertan, Gizarte Trantsiziorako eta 2030 Agendarako Agente Anitzeko Foroa eratu da. Foro horrek “garapen jasangarriko helburuak bultzatzeko lankidetzan aritzeko borondatea” adierazten du, herrialdearen lehentasun gisa, guztion artean erronka globalak onartzeko beharrezkoak diren aldaketen adibide egokia baita. Ez dugu planeta salbatu behar, mundu jasangarriagoa eta osasungarriagoa egiteko erantzukizuna dugu, gure seme-alabei planeta txukun bat uzteko konpromisoa.