Nola iragarri klima-aldaketaren ondoriozko denboraleen bilakaera eta arriskua, eta nola murriztu horien ondorioak?

• AZTI zentro teknologikoa MARLIT proiektuaren buru da. Proiektu horrek zaintza- eta modelizazio-sistemak erabiliko ditu ekaitzen eraginari buruzko informazioa lortzeko, eta klima-krisiaren ondorioz sortutako etorkizuneko arriskuen bilakaerari buruzko pronostiko bat jasoko du.
• Programaren helburua da denboraleak iragartzeko eta antzemateko mekanismoak hobetzea, itsasertzeko inpaktuak arintzeko eta segurtasuna bermatzeko.
• Espainiaren, Frantziaren eta Andorraren arteko mugako lurraldearen garapen iraunkorra sustatzen duen Lurralde Lankidetzarako Europako Programaren barruan dago MARLIT.

(Pasaia, 2020ko azaroaren 3an) .- AZTI zentro teknologikoa MARLIT proiektuaren buru da. Mugaz gaindiko ekimen horren helburua da Frantzia-Espainia euskal kostaldean eta Kataluniako kostaldean denboraleen arriskua iragartzeko mekanismoak hobetzea, klima-aldaketak izan duen bilakaerari erreparatuta. Helburua, etorkizuneko berotze globaleko egoerak kontuan hartuta, denboraleen ondorioak murriztea da, batez ere kostaldeko biztanleguneetan. Euskal zentro teknologikoaz gain, estatu mailan, Kataluniako Unibertsitate Politeknikoak ere parte hartzen du, eta Eusko Jaurlaritzako Larrialdiei Aurre Egiteko eta Meteorologiako Zuzendaritzaren eta Kataluniako Institut Cartogràfic i Geològic erakundearen laguntza du.

Programak zaintza-sistema berritzaileak garatuko ditu, hala nola behaketa topografiko autonomoak eta tresna bideometriko berriak, bai eta olatuen hedapenaren azken belaunaldiko modelizazioa ere, ekaitzen eragina kontrolatzeko, eta bitarteko berritzaileak ikertu eta ebaluatuko ditu, itsasertzean dituzten eraginak arintzeko.

“2014an denboraleen segida batek fatxada atlantikoa astindu zuen, muturreko fenomeno meteorologikoen gorakadari eta klima-aldaketarekin duten harremanari buruzko kezka areagotzen lagundu zuen”, esan du Pedro Liria AZTIko ozeanografian eta itsasertzaren monitorizazioan aditua dena eta proiektuaren arduradun teknikoa.

Oraintsuago, Gloria denboraleak eragin handia izan zuen Mediterraneoko kostaldean eta 13 hildako utzi zituen, dozenaka milioi euro galeretan eta bi erregistro errekor: Mediterraneoan inoiz izan den olaturik handiena, 8,4 metrorekin, eta Gandian 80 cm baino gehiagoko itsas mailaren gorakada, Estatuko Portuen datuen arabera. Udazkenaren hasiera honetan, gainera, hainbat ekitaldi esanguratsu izan ditugu Atlantikoko ekaitz handiekin lotuta. Azkena egunotan gertatu da, Épsilon urakanaren aztarnen bilakaeraren ondorioz.

Denborale horien ondorioak euskal kostalde franko-espainiar eta katalanak krisi klimatikoa dela eta itsasoak eragin dezakeen hondamendiaren adibide dira. Testuinguru horretan, MARLIT proiektuak lan-foro gisa sortu nahi du, kostaldean inpaktu handia duten denboraleen arriskua iragartzeko eta antzemateko mekanismoak hobetzeko, kostako biztanleengan dituen eraginak arintzeko eta administrazio publikoen erantzun-neurriak hobetzeko.

“Hori lortzeko, MARLIT denboraleek kostaldean izango dituzten inpaktuak aurreikusteko eta ebaluatzeko erabiltzen diren tresnen hobekuntzan eta automatizazioan zentratuko da, epe laburrera zein klima-aldaketaren testuinguru batean izango dituzten eraginak arintzera bideratutako neurriak diseinatzen laguntzeko. Tresna horiek, halaber, egungo arintze-bitartekoen eraginkortasunari buruzko diagnostiko eraginkorragoa egiten lagunduko dute “, zehaztu du Liriak.

Ekimen bat, hainbat helburu

Mugaz gaindiko proiektu honek, 2022ra arte garatuko denak, hainbat helburu espezifiko ditu: alde batetik, ikertzaileek aurreikusten dute tokiko datu eta informazio ugari lortzea denboraleen inpaktuei buruz, zaintza- eta modelizazio-sistema berritzaileak erabiliz. Gainera, azterketa-eremuetan historikoki gertatu diren fenomenoei buruzko datuak eta informazioa bilduko dituzte, administrazio publikoek bultzatutako babes-, jarraipen- eta prebentzio-ekintzei laguntzeko informazio gisa.

Lan hori osatzeko, klima-aldaketaren ondorioz kostaldeko arriskuek etorkizunean izango duten bilakaerari buruzko pronostikoa egingo da, eta ekaitzek kostaldean izango duten eragina arintzeko bitarteko berritzaileak ikertu eta ebaluatuko dira.

“AZTIk proiektu honetan parte hartu du klima aldaketaren kausak ozeanoan, kostaldean eta itsas baliabideetan aztertzeko dugun interesari erantzuteko, eta horren ondorioak arintzeko neurriak eta konponbideak bilatzeko dugun konpromisoari erantzuteko”, gaineratu du Liriak.

Proiektu hau egiteko, teknologia-zentroak kostaldeko bideometria- eta modelizazio-sistemetan dituen ezagutza teknikoak eta kostaldeko arriskuen analisian duen trebetasuna emango ditu, Eusko Jaurlaritzako Larrialdiei Aurre Egiteko eta Meteorologiako Zuzendaritzarekin (LAEMZ) eta Euskalmetekin duen lankidetzaren emaitza gisa.

MARLIT POCTEFA Lurralde Lankidetzarako Europako Programan sartzen da, Espainia, Frantzia eta Andorraren arteko mugako lurraldearen garapen iraunkorra sustatzeko sortua, eta Aztik bultzatzen du Pau et des Pays de l ‘Adour unibertsitatearekin, Suez Eau France taldearen Rivages Pro Tech ikerketa-zentroarekin eta Kataluniako Unibertsitate Politeknikoarekin batera. Programa horrek 1.304.175 euroko aurrekontua du.

Uhinak kongresuan

MARLIT proiektuan parte hartu duten bost ikertzailek (hiru Paueko Unibertsitatekoak eta Adourreko herrialdeetakoak, bat Suez Eau France – Center Rivages Pro Techekoak eta bat AZTIkoa) klima-aldaketak hareatzetan dituen ondorioak aztertuko dituzte, Uhinak Klima Aldaketaren eta Itsasertzaren Mugaz Gaindiko Biltzarraren esparruan (Ficobak eta AZTI zentro teknologikoak sustatuta). Azaroaren 4an eta 5ean egingo den bi urtez behingo ekitaldi honetan, besteak beste, honako gai hauek aztertuko dira: nola eragiten duen olatuek euskal kostaldean zehar; zein izango den klima-aldaketaren eragina Donostiako hareatzetan; edo nola erremontatzen den eta nola gainditzen den hondartza eta kostaldeko egituretan ekaitzetan.