Marrazoen portaera aztertzeko eta Bizkaiko Golkoko itsas ekosistema babesteko proiektu baten buru da AZTI

• 14 ale monitorizatzen ari dira. Horien datuak 2024ko otsailetik abuztura bitartean jasoko dira, haien mugimenduak aztertzeko eta itsasoko eta turismoko jarduerekin nahi ez diren elkarreraginak saihesteko.
• Proiektuak Europako Itsas Funtsaren, Arrantzaren eta Akuikulturaren laguntza eta finantzaketa du, Eusko Jaurlaritzarekin lankidetzan.

2023ko urriaren 17an.- AZTI itsasoaren eta elikagaien ikerketan aitzindari den zentro teknologikoa da, eta marrazoek Bizkaiko golkoan duten portaera ulertzeko funtsezko proiektu baten buru da, espezie horiek eta itsas ekosistema oro babesteko.

Bizkaiko Golkoan askotariko itsas ekosistema dago, eta marrazoek, batez ere marrazo urdinak (tindategia) eta mako marrazoak, eginkizun erabakigarria dute. Hala ere, espezie horiek giza jarduerekin batera egoteak, hala nola arrantzarekin eta turismoarekin, nahi ez diren elkarreraginak sor ditzake, ekosistemaren jasangarritasuna aldatzen laguntzen dutenak.

Giza jarduera horien eta Golkorako ezinbestekoak diren itsas espezieen arteko bizikidetza harmoniatsua sustatzeko, AZTIk marrazoak markatzeko proiektu bati ekin dio 2023an. Marrazo horien portaera-ereduak eta migrazioak aztertzea da proiektu honen helburu nagusia.

“Garrantzitsua da marrazoen kokapenaren eta denboraldiaren lehentasunak ulertzea, horrek aukera emango baitu espezie horien arrantza-hilkortasuna murrizteko kudeaketa-neurriak garatzeko”, dio Maite Erauskin-Extramiana AZTIko ikertzaileak, arrantza-kudeaketan aditua denak.

Azterketa hori egiteko, AZTIko ikertzaileek hainbat teknika erabiltzen dituzte: ohiko markak (identifikatzeko plastiko-zatiak) eta satelite-marka sofistikatuak, denbora-tarte jakin baten ondoren sateliteetara datuak bildu eta igortzen dituztenak. Gaur egun, 14 tindategi monitorizatzen ari dira, 7 eme eta 7 ar, marka konbentzionalak erabiliz. Gainera, horietako bostek satelite-marka aurreratuenak dituzte.

Alde horretatik, ezinbestekoa da nabarmentzea marka konbentzionalak berreskuratzean eta marrazo markatuak ikusi direla jakinaraztean, arrantza-sektoreare profesionala eta aisialdiko  arrantzaleen lankidetza funtsezkoa dela. Izan ere, programa martxan dagoen egun gutxitan, AZTIko langileek dagoeneko jaso dituzte marrazo markatuak ikusi izanaren jakinarazpenak.

2024ko otsailetik abuztura bitartean, AZTIko taldeak satelite-markei buruzko informazioa berreskuratzea espero da, marrazo horien mugimenduei eta portaerari buruzko datu erabakigarriekin. Horrek, era berean, marrazo urdinaren eta mako marrazoaren behin-behineko arrantzaren eragina murrizteko berariazko kudeaketa-neurriak garatzea ahalbidetuko du.

“Funtsezkoa da nabarmentzea marrazoak kontu handiz markatzen direla, haien ongizatea eta biziraupena bermatzeko eta datu zientifiko baliotsuak lortzeko, hala nola jatorria, helmuga eta migrazio-ibilbidea”, erantsi du AZTIko adituak.

Kudeaketa hobetzeko funtsezko tresna

Ozeanoetako marrazo-populazioak murrizteak gero eta kezka handiagoa sortzen du, arrantzaren zaurgarritasuna eta gehiegizko ustiapena direla eta. Beste itsas harrapari batzuentzat (atunak, marlinak…) babes-neurriak ezarri diren arren, marrazoek ez dute arreta-maila bera izan, eta, ondorioz, haien populazioak nabarmen gutxitu dira, eta, kasu batzuetan, marrazo-populazio batzuk erabat kolapsatu dira.

Bizkaiko Golkoan bisitatzen gaituzten marrazo urdin eta mako marrazo-populazioa, Atlantikoko Atuna Kontserbatzeko Nazioarteko Batzordeak (ICCAT) araututa daude. Lehenengoak harrapaketetarako gehienezko onargarriak edo TACak ditu ezarrita, eta bigarrenak, egoera txarrean egoteagatik, ontzian atxikitzeko debekua du.

Bizkaiko Golkoan, eta bereziki Euskadiko kostaldean, ale gazte ugari dago, eta interes bereziko eremua da.

Marrazoak markatzea funtsezko tresna da ikerketa zientifikorako, espezie mehatxatuak babesteko eta itsas baliabideak modu iraunkorrean kudeatzeko. Itsasoko biodibertsitatea babesten eta etorkizuneko belaunaldiek ozeanoez eta hango faunaz gozatzeko aukera izan dezaten bermatzen laguntzen du.

“Espezie horien presentzia gure itsas ekosistemen osasunaren funtsezko adierazlea da. Orain arte urtebeteko proba pilotua izan den arren, 2024. urtearen amaiera arte behintzat jarraitzea aurreikusten da”, nabarmendu du Erauskin-Extramiana.

AZTI ikerketa-zentroak aintzatespena du, bai Euskadin, bai estatuan eta nazioartean, eta ahalegin horren buru da. Ikerketan duen leku pribilegiatuari esker, hainbat metodologia erabil ditzake marrazoek Bizkaiko Golkoan duten presentziari eta portaerari buruzko galdera erabakigarriak lantzeko.

Ekimenak Europako Batasuneko Itsas, Arrantza eta Akuikulturako Europako Funtsaren laguntza eta finantzaketa du, Eusko Jaurlaritzarekin lankidetzan, baita eskualde honetan interesa duten zenbait alderdiren laguntza ere, hala nola kirol-arrantzarekin, arrantza profesionalarekin eta marrazoak ikuskatzeko enpresekin lotutako eragileak.