Itsas espezieak babesteko eta arrantza intzidentala murrizteko teknologia

Ustekabean harrapatzea da arrantzak mundu osoan sortzen duen arazo nagusietako bat, eta bereziki larria da espezie babestuei, arriskuan daudenei edo mehatxupean daudenei eragiten dienean (PET espezieak).

AZTIk hainbat flotarekin lan egiten du munduko hainbat itsasotan, helbururik gabeko arrainak arrantza-sareetan harrapatu ez daitezen lortzeko, eta, horrela, Garapen Iraunkorreko 14. Helbururantz aurrera egiteko. Helburu horrek ozeanoak, itsasoak eta itsas baliabideak iraunkorki kontserbatzea eta erabiltzea eskatzen du.

Indiako Ozeanoa da arrantzaleku nagusia, harrapaketei dagokienez, Espainiako atunontzi izoztaileentzat; beraz, ez da harritzekoa atunaren eta itsas horietako arrantza-jardueraren iraunkortasuna bermatzea lehentasuna izatea bertan lan egiten duten flotentzat.

Lehentasunetako bat itsas ingurunean eta, bereziki, espezie kalteberenetan (marrazoak eta mantarraiak, esaterako) dituen inpaktuak murriztea da. Kalkuluen arabera, atunerako inguraketa-arrantzak arrantza-portzentaje txikia sortzen du ( %1-2), baina, hala ere, guztia kontutan izan behar da. Hori dela eta, atunaren arrantzan harrapaketa intzidentala murrizteko asmoz, atun-sektore izoztailea eta AZTI lanean aritu dira espezie kaltebera horiek askatzeko hainbat gailu selektibo garatzeko, itsasora bizirik itzuli ahal izateko eta bizi-garapenaren zikloarekin jarraitzeko.

Ildo horretan, 2022an 8 hopper (erretilu selektiboak arrapalarekin) instalatu dira OPAGACeko atun-ontzi izozkailuetan. Gainera, marea bat egin da Itsaso Pazifikoan, non 16 marrazo sedoso markatu ziren, haien biziraupen-tasa ebaluatzeko teknologia horiek erabiliz.

Ildo beretik, arrapalak eta parrillak jarri dira OPAGAC eta ANABAC ontzietan, marrazoak eta arrain mantak askatzea errazteko. Era berean, marrazoen biziraupena ebaluatu da bazterkin-gerrikoa duten itsasontzietan. Horretarako, 60 marrazo sedoso markatu ziren 2020an eta 2021ean Indiako Ozeanoan egindako bi mareatan, Echebastarreko itsasontzietan.

Lortutako emaitzak oso itxaropentsuak dira: marrazoen biziraupen-tasa, Jardunbide Egokien Kodea aplikatzen denean eta horiek askatzeko tresnak erabiltzen direnean, marean harrapatutako marrazo guztien %50 izan daiteke. Kalkulatutako biziraupen-tasa atunontzi izozkailuetan mundu mailan aurkitutako handiena da, eta, gutxienez, aurreko estimazioak bikoizten ditu.

Gainera, marka satelitalen bidez, marrazo sedosoen migrazio bertikalak eta horizontalak eta haien habitata ezagutzeko aukera ematen duten datuak bildu dira; horri esker, arintze-neurri alternatiboak definitu ahal izango dira. Datu horiek lagungarriak izan daitezke arintze-neurri alternatiboak zehazteko.

Euskal kostaldean ere bai

Euskal kostaldeari dagokionez, ubarroi mottoduna (Gulosus aristotelis) da arrantza-jarduerek kalte egin diezaioketen espezie bat. Hau itsas hegazti egoiliarra eta habiagilea, sakonera txikiko eremuetan eta kostaldetik gertu elikatzen dena. Ubarroi mottodunaren kategoria kaltebera da, bai Espezie Mehatxatuen Katalogo Nazionalean, bai Espezie Mehatxatuen EAEko Katalogoan. Horregatik, interesgarria da espezie hori ustekabean harrapatzeko arrisku handiena duten eremuak ezagutzea. Horretarako, AZTI espezieari buruzko informazioa biltzen ari da euskal kostaldean (kolonien kokapena, mugimenduak, etab.) eta baita espezie honengan eragin handiagoa izan lezaketen arrantza-aparailuen banaketa espazial eta tenporalari buruzko informazioa (trasmallo, tretza, etab.). Hori guztia lagungarria izango da ustekabeko harrapaketek espeziearen etorkizuna arriskuan jar ez dezaten neurriak proposatzeko.

Halaber, urruneko monitorizazio elektronikoaren bidez egiaztatu da merkataritza-arrasteko arrantzan zetazeoak disuasionatzeko gailu akustiko aktibo bat (pinger) egoki erabiltzeak %90 baino gehiago murrizten duela izurde arruntaren (Delphinus delphis) harrapaketa intzidentala (gertaeren maiztasuna eta lantze bakoitzeko harrapaketa-tasa murriztea). Azterlan horri esker, halaber, faktore operatiboek harrapaketa intzidentalean duten garrantzia zehaztu ahal izan da, hala nola arrantza-eremua eta arrantza-sakonera.

Era berean, 2022an espezie jakin batzuen arraste-arrantzaren selektibitatea hobetzea lortu da, maluta jasaten duten karga-muturretan berrikuntzak eginez.